Ortaklığın giderilmesi davası, hem davacı hem de davalı yönünden lehe işlem tesis ettiren davalardır. Özellikle eski soylardan miras yolu ile günümüze kadar onlarca mirasçıya intikal etmiş mallar söz konusu olduğunda, mirasçıların ortak bir paydada buluşması ve anlaşması her zaman mümkün olmamaktadır. Bu kapsamda miras payı bulunan kişinin kendi payına düşen kısım üzerinden bir edim sağlayabilmesi ortaklığın giderilmesi (izale-i şuyu) davası ile mümkün olacaktır. Bununla birlikte diğer ortaklık ve paydaşlık ilişkileri yönünden de izale-i şuyu yoluyla ortaklığın giderilmesi mümkündür.
Ortaklığın giderilmesi davası ile ilgili sıkça sorulan soruların cevapları aşağıda verilmiştir. Sormak istediğiniz diğer sorular ve görüşleriniz için bize ulaşabilirsiniz.
İzale-i Şuyu Ne Demektir?
Diğer adıyla ortaklığın giderilmesi davası olan izale-i şuyu, genel itibariyle ortaklar ya da paydaşlar arasındaki birlikte mülkiyetin sona ermesini sağlayan bir dava türüdür. Dava neticesinde birlikte mülkiyet artık bireysel mülkiyete dönüşür.
Ortaklığın Giderilmesi Davaları Hukuken Zorunlu Mudur?
Paydaşların kendi aralarında dava dışı anlaşma sağlayıp birlikte mülkiyet ilişkilerini sona erdirmeleri mümkündür. Ancak günümüzde gerek paydaş okluğu gerekse paydaşlar arasındaki özel durumlar buna engel olmaktadır. Bu tip durumlarda ortaklığın giderilmesi davaları paydaşlar arasındaki uyuşmazlığı nihai olarak çözen bir yoldur.
Ortaklığın Giderilmesi Arabuluculuk Şartına Tabi Midir?
Ortaklığın giderilmesi davaları 1 Eylül 2023 tarihi itibariyle dava şartı olarak zorunlu arabuluculuk kapsamındadır. Taraflar dava yoluna gitmeden arabuluculuk süreci ile uzlaşma girişiminde bulunmak durumundadır.
İzale-i Şuyu Davaları Kimler Tarafından Açılabilir?
İzale-i şuyu kapsamında paylaşmayı isteyebilecek kişiler:
- Paydaşlar ve ortaklar,
- Borçlu mirasçının payını devralmış veya haczettirmiş ya da borçlu mirasçıya karşı elinde ödemeden aciz belgesi bulunan alacaklı,
- Kamu idareleridir.
İzale-i Şuyu Engelleme Yolları Nelerdir?
Ortaklığın giderilmesini istemeyen paydaşların, izale-i şuyu talep eden diğer paydaşlara karşı dayanabileceği bazı paylaşmayı engelleme yolları mevcuttur. Bunlar:
- Paylaşma isteme hakkının sınırlandırılmış olması,
- Paylaşmanın paydaşları telafisi olmayan zararlara uğratacak bir zamanda istenmesi,
- Malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması,
- Dava konusu mal üzerindeki mülkiyetin ihtilaflı olması,
- Miras bırakan tarafında paylaşımın yasaklanması,
- Kanunen ortaklığın giderilmesinin yasaklandığı diğer durumlardır.
Elbirliği Mülkiyeti Ortaklığın Giderilmesi Yolları Nelerdir?
Paydaşların dava dışı yolla kendi aralarında iradi olarak mal paylaşımı yapmaları mümkün olmaz ise dava yoluna gidilmesi neticesinde “aynen taksim yoluyla” ya da “satış yoluyla” ortaklık giderilir.
Aynen Taksim Yoluyla Ortaklığın Giderilmesi Nedir?
Aynen taksim yoluyla ortaklığın giderilmesi davaya konu malın paydaş sayısına göre parçalara ayrılması ve her bir parça üzerinde bir paydaş lehine mülkiyet kurulması şeklinde gerçekleşir. Kural olarak birlikte mülkiyete konu malın tamamı üzerinde gündeme gelen aynen taksim, paydaşların aralarında anlaşması şartıyla davaya konu malın bir kısmı üzerinde de gerçekleşebilir. Hakim, ortaklığın giderilmesi davasında malın aynen taksiminin mümkün olup olmadığını resen araştırır. Aynen paylaşma yolu ile ortaklığın giderilebilmesi için bazı şartlara uyulması gerekmektedir.
Aynen Taksim Şartları Nelerdir?
Ortaklığın aynen taksim yoluyla giderilmesi için özellikle içtihat gereği bazı şartların sağlanması gerekmektedir. Bunlardan bazıları:
- Davacının aynen taksim talebinde bulunmuş olması,
- Tüm paydaşların aynen taksime rıza göstermesi,
- Dava konusu taşınmazın aynen paylaşımının somut olay ve ilgili mevzuat gereği mümkün olup olmadığının araştırılması,
- Aynen taksim yapılması halinde taşınmazın önemli ölçüde değer kaybına uğramayacak olmasıdır.
Ek olarak belirtmek gerekir ki bağımsız bölümlerin yer aldığı bir miras söz konusu ise paydaşların rızası sonrası bağımsız bölümlerin paylaştırılması ve sonrasında değeri fazla olan malların mülkiyetini alan paydaşların diğer paydaşlara denkleştirme ödemesi yoluyla da aynen taksim yoluyla ortaklık giderilebilir.
Aynen Taksimin Mümkün Olmadığı Haller Nelerdir?
Yukarıda izah edilen şartların sağlanamadığı durumlarda aynen taksim suretiyle ortaklığın giderilmesi mümkün olmayacaktır. Yani paydaşların rızasının olmadığı ya da rızaları olsa bile malın aynen taksimi fiziken ve hukuken mümkün değilse aynen taksim mümkün olmayacaktır. Buna karşın tüm paydaşlar rıza gösterir ve mal aynen taksime müsait ise aynen taksim mümkün olacaktır. Aksi durumda satış yoluyla ortaklığın giderilmesi söz konusu olacaktır.
İzale-i Şuyu Davasında Bilirkişi Raporu Alınması Gerekir Mi?
Aynen taksimi talep edilen bir malın aynen taksim şartlarını sağlayıp sağlamadığı, bilirkişi tarafından araştırılır. Bilirkişi bu kapsamda ilgili kurumlara sorarak davaya konu malın aynen taksiminin mümkün olup olmadığı hususunda bir rapor düzenler.
Ortaklığın Satış Yoluyla Giderilmesi Nedir?
Ortaklığın giderilmesi davasına konu malın aynen taksim yoluyla paylaştırılması mümkün değilse ya da malın bölünmesi halinde önemli ölçüde değer kaybı söz konusu olacaksa malın arttırma yoluyla satışına karar verilir. Kural olarak bu satış herkese açık ve açık arttırma yoluyla gerçekleştirilir.
Ortaklığın Giderilmesi Davasında Hissedarlar Arasında Satış Mümkün Müdür?
Her ne kadar satış yoluyla ortaklığın giderilmesi kapsamında açık arttırma yoluyla herkese açık satış yapılması kural olsa da bu kuralın istisnası hissedarların aralarında anlaşmasıyla mümkündür. Şayet hissedarlar aralarında anlaşma sağlarsa satış, sadece hissedarlar arasında yapılabilir.
İzale-i Şuyu Dava Dilekçesi Örneği Neler İçermelidir?
İzale-i şuyu davası, yetkili sulh hukuk mahkemesine hitaben yazılacak bir dilekçe ile ikame edilir. Dava dilekçesinde ortaklığın giderilmesi istenilen mal belirtilmeli ve davacı tarafından hangi yol ile ortaklığın giderilmesi talep ediliyorsa bu yol açıkça ifade edilmelidir.
Ortaklığın Giderilmesi Davası Yetkili Mahkeme Neresidir?
Kanun gereği ortaklığın giderilmesi davasında görevli mahkeme sulh hukuk mahkemeleridir. İzale-i şuyu yargılamasının yapılacağı yer yönünden yetkili mahkeme belirlenirken, davaya konu edilecek malın taşınır veya taşınmaz olması önem arz eder. Eğer taşınmaz mal üzerinde ortaklığın giderilmesi isteminde bulunulacak ise taşınmazın bulunduğu yerdeki sulh hukuk mahkemeleri kesin yetkilidir. Buna karşın taşınır mal üzerinde ortaklık giderilecek ise genel yetki kurallarına göre yetkili mahkeme belirlenir.
Ortaklığın Giderilmesi Dava Masrafı Kim Tarafından Ödenir?
İzale-i şuyu dava açılışında güncel olarak belirlenen maktu harç ve peşin harç alınır. Dava açılış masrafları ve yargılama sürecindeki tebliğ masrafları gibi diğer masraflar ihale sonrası paydaşların payları oranında mahsup edilmek üzere davacı tarafından karşılanır.
İzale-i Şuyu Davasında Önalım Hakkı Kullanılabilir Mi?
Önalım hakkı satış işleminin tesis edilmesini sağlamaktadır ancak izale-i şuyu satış işlemi tesis etmez. İzale-i şuyu ortaklığın giderilmesi işlemini tesis eden bir hukuki yoldur. Ayrıca ortaklar ve paydaşlar arasında önalım hakkının kullanılması ortaklığın giderilmesi kapsamında mümkün değildir. Bu nedenlerle izale-i şuyu davasında önalım hakkının kullanılması mümkün değildir.
İzale-i Şuyu Davasında Satış Sonrası Para Paylaşımı Nasıl Gerçekleştirilir?
Paydaşlar arasında para paylaşımı yalnızca ortaklığın satış suretiyle giderilmesi yolunda söz konusu olur. Çünkü aynen taksim yoluyla ortaklığın giderilmesi halinde satış söz konusu olmayacaktır. Sulh hukuk mahkemesinin satış kararı sonrası malın satışı 10 yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Bununla birlikte satış sonrası elde edilen para taraflara paylaştırılmadan önce yargılama sürecinde yapılan masraflar satıştan elde edilen paradan karşılanır. Sonrasında kalan bedel üzerinden hissedarlara payları oranında paylaştırma yapılır.
Ortaklığın Giderilmesi Davası Vekalet Ücreti Kimden Alınır?
Ortaklığın giderilmesi davasında kendini vekille temsil ettiren her taraf yargılama sonucunda vekalet ücretine hak kazanır. Hükmedilen vekalet ücretleri paydaşların satış sonrası satış bedelinin dağıtıldığı oranlarda paydaşlar üzerine bırakılır.
Ortaklığın giderilmesi ile ilgili hususlar yukarıda detaylıca izah edilmiş olup, konu ile ilgili sorularınızı iletişim kısmından bizlere iletebilirsiniz.